گفتگو باسفیر ژاپن|میل ژاپنی‌ها به سرمایه‌گذاری درانرژی ایران

تبیین :

محمدرضا کیاشمشکی: روابط اقتصادی ایران و ژاپن در طول تاریخ همیشه مکمل یکدیگر بوده است. ایران به عنوان یکی از کشورهای نفت خیز دنیا، از عمده ترین تامین کننده‌های نفت ژاپن به شمار می‌رفت. مناسبات ایران و ژاپن همواره بر احترام و اعتماد متقابل استوار بوده است. تاکنون سندهای متعددی میان دو کشور منعقد شده که از مهم ­ترین آنها می­ توان به موافقت­نامه فرهنگی، موافقت­نامه همکاری­ های اقتصادی و فنی و موافقت­نامه تشویق و حمایت متقابل از سرمایه­ گذاری اشاره کرد.

حضور شرکت‌های ژاپنی در توسعه میادین نفتی ایران و اجرای پروژه‌هایی در بخش آب و فاضلاب از دیگر همکاری‌های شاخص ایران و ژاپن طی دو دهه اخیر بوده است. در خصوص آخرین وضعیت همکاری‌های دو کشور در صنعت نفت و دیگر بخش‌های اقتصادی، ظرفیت‌های همکاری بین دو کشور و توسعه روابط تجاری و دیگر مسائل منطقه‌ای‌ گفت‌وگویی با "تاماکی تسوکادا" سفیر ژاپن در ایران داشته‌ایم که آنچه در ادامه آمده حاصل این گفت‌وگو است.

تصمیم شرکت اینپکس برای عدم حضور در بخش بالادستی نفت

شرکت اینپکس ژاپن زمانی مجری میدان نفتی آزادگان جنوبی در ایران بود، به واسطه فشار تحریم‌های امریکا ابتدا سهمش در این میدان را کاهش داد و بعد به‌طور کلی از این میدان خارج شد. همزمان با تعلیق تحریم ها، در سال 2016 دوباره مذاکراتی برای ورود به این میدان با شرکت ملی نفت داشت که هنوز از سرنوشت این مذاکرات خبری نیست. آیا این شرکت ژاپنی قصد ورود به حوزه سرمایه گذاری در نفت ایران را دارد؟ اساسا آیا سرمایه گذاری در صنعت نفت ایران برای شرکت های ژاپنی جذاب هست و به این مقوله توجه دارند؟

سفیر ژاپن: شرایط بین‌المللی مخصوصا فضایی که در مورد پرونده انرژی هسته ای ایران به‌وجود آمده، تأثیر منفی بر شرایط همکاری‌ها گذاشته که در مورد شرکت اینپکس هم این موضوع صادق است.

این واقعیتی است که در مورد تولید انرژی هسته‌ای، قطعنامه‌های شورای امنیت چندین بار تاکنون علیه ایران صادر شده است. در واقع در سال 2010 کاهش سهم سرمایه‌گذاری اینپکس در پروژه نفتی ایران، به‌دلیل صدور قطعنامه شورای امنیت بوده است.

در سال 2016 اینپکس علاقه‌مندی‌اش را برای سرمایه‌گذاری دوباره در پروژه میدان آزادگان ایران نشان داد که این به‌خاطر برجام بود. در سال 2022 که دیگر امیدی به بازگشت به برجام دیده نمی‌شد، شرکت اینپکس تصمیم گرفت در میدان آزادگان ایران سرمایه گذاری نکند و در سال 2023 دفتر خود در تهران را بست.

و من اینگونه متوجه شدم که شرکت اینپکس تصمیم گرفته برای مدت طولانی در صنایع بالادستی نفت خام سرمایه‌گذاری نداشته باشد. به خاطر اینکه این تصمیم، تصمیم خود شرکت اینپکس است، دولت ژاپن نمی تواند تصمیم این شرکت را عوض کند؛ اما با توجه به تغییر شرایط بین‌المللی، امیدوارم شرکت اینپکس دوباره به بخش صنایع بالادستی نفت خام علاقه‌مندی نشان دهد.

سفیر ژاپن: بخش نفت خام بخش کلانی از نظر قیمتی است. در واقع نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگی حتی تا بیشتر از یک میلیارد دلار دارد. از اینرو یکی از مهمترین ریسک‌هایی که وجود دارد، ریسک سیاسی است. درست است که تحریم‌های امریکا و تحریم‌های ثانویه وجود دارد، اما نکته مهمتر از آنها، تحریم سازمان ملل در خصوص تولید انرژی هسته ای در ایران است. مهم این است که ایران در جوامع بین‌المللی از این پس چه جایگاهی را خواهد داشت.

اکسپوی ژاپن فروردین 1404 برگزار می شود و ظاهرا مجوز حضور ایران در این اکسپو صادر نشده، دلیل چه بوده و آیا مشکل حل شده؟

سفیر ژاپن: کوتاه ترین جواب این است که مشکل حل شده است. در ماه ژوئن امسال در شهر نارا در ژاپن جلسه IPM برگزار شد و در آنجا ایران با کانون اکسپوی ژاپن قرارداد بست. پس از آن، قرارداد آماده کردن پاویون بسته شد و قرار شد پایونی که ساخته می‌شود در اواخر ماه نوامبر به ایران تحویل داده شود. و اینگونه متوجه شده‌ام که دکوراسیون را تا ماه آوریل ایران رأسا انجام می‌دهد و این پروسه تکمیل خواهد شد.

پیشنهادات همکاری جایکا را سازمان برنامه‌وبودجه ایران رد کرده

ایران با جایکا (آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن) حتی در دوران تحریم هم در حوزه‌های مختلف از جمله آب و فاضلاب همکاری هایی داشته که اکنون این همکاری کمرنگ شده، علتش چیست؟

سفیر ژاپن: سازمان جایکا با وجود آنکه تحریم‌هایی علیه ایران وجود دارد، رویکرد مثبتی برای همکاری های اقتصادی با ایران دارد. در واقع پیشنهادهای این سازمان همواره به ایران ارائه شده اما دولت ایران پیشنهادهای همکاری از طرف ژاپن را رد کرده است. از طرفی ما هم از دولت ایران درخواست کرده‌ایم که پیشنهادات جایکا را بررسی کنند، اما هنوز جوابی نگرفته‌ایم. به خاطر اراده دولت ایران، همکاری های ایران با جایکا در حوزه آب و فاضلاب متوقف شده است.

از طرف جایکا پیشنهادات زیادی مطرح شده اما سازمان برنامه و بودجه ایران این پیشنهادات را رد کرده که برای من بسیار تأسف برانگیز است.